Jesienią 1943 funkcję dowódcy policji i SS na dystrykt warszawski objął Franz Kutschera. Zastąpił na tej funkcji Jürgena Stroppa – pacyfikatora powstania w getcie warszawskim. Kutschera zarządzał w Warszawie na skalę dotąd niewidzianą uliczne egzekucje, które skutecznie terroryzowały mieszkańców stolicy. Rozkaz zlikwidowania „kata Warszawy” wydał dowódca Kierownictwa Dywersji (Kedywu) Komendy Głównej AK Emil August Fieldorf „Nil”, zlecając przygotowanie akcji kompanii „Pegaz” – późniejszemu legendarnemu batalionowi „Parasol”. Z kolei dowódca „Pegaza” – cichociemny Adam Borys „Bryl” zdecydował, że bezpośrednimi wykonawcami będą żołnierze I plutonu dowodzeni przez Bronisława Pietraszewicza „Lota”. Pierwszą próbę wykonania akcji podjęto 28 stycznia 1944 – Kutschera nie pojawił się jednak tego dnia w komendanturze policji i SS przy Al. Ujazdowskich 23. Zginął dopiero 1 lutego. Akcja zlikwidowania „kata Warszawy” niemal od razu obrosła legendą.
Młodzi ludzie, którzy wykonali akcję, wywodzili się z konspiracyjnej grupy „Przyszłość” (kryptonim „Pet”). Ta – nawiązywała do tradycji Związku Młodzieży Polskiej „Zet” – trójzaborowej organizacji powołanej w 1886 z inicjatywy powstańca styczniowego – emigranta – Zygmunta Miłkowskiego.
Bolesław Srocki – członek władz „Zetu”, redaktor, publicysta, działacz polityczny i społeczny; poseł na Sejm z ramienia BBWR. W czasie okupacji doradca polityczny przy szefie sztabu ZWZ-AK; zastępca i współpracownik Aleksandra Kamińskiego – redaktora naczelnego „Biuletynu Informacyjnego” i autora „Kamieni na szaniec”. Członek Rady Wychowawczej Szarych Szeregów. Mentor, duchowy i intelektualny przewodnik Petu – grupy młodzieży, która w okresie okupacji hitlerowskiej tworzyła trzon kadry dowódczej batalionów „Zośka” i „Parasol”. Po wojnie Bolesław Srocki zamieszkał ostatecznie w Sopocie. Jest autorem najwcześniejszego opracowania przedstawiającego przebieg akcji na Kutscherę. Zmarł zapomniany w 1954 roku w szpital Akademii Medycznej w Gdańsk. Został pochowany w Sopocie.
Jan Kordulski „Żbik” – członek żoliborskiego „Petu”, jeden z wychowanków Bolesława Srockiego. Wyznaczony na zastępcę dowódcy akcji na Franza Kutscherę, brał udział w przygotowaniu planu akcji i pierwszej próbie jej przeprowadzenia 28 stycznia 1944. Wieczorem tego dnia został ranny w rękę podczas przypadkowej rewizji. Nie wziął udziału w akcji 1 lutego. Po amputacji ręki wrócił do oddziału i walczył w szeregach „Parasola” w powstaniu warszawskim. Po wojnie zamieszkał w Sopocie. Zmarł w Gdyni w 1988. Pochowany został na cmentarzu w Sopocie.
Antoni Suchanek – malarz, marynista; we wrześniu 1939 w Warszawie ratował zbiory „Zachęty”. Jego starszy syn – także Antoni ps. „Andrzejek”, był żołnierzem oddziału dyspozycyjnego Komendy Głównej AK „Osa-Kosa”. 5 czerwca 1943 podczas ślubu Teofili Suchanek (córki Antoniego i siostry „Andrzejka”) z oficerem „Osy-Kosy” w kościele św. Aleksandra na placu Trzech Krzyży aresztowano wszystkich uczestników ceremonii – w tym żołnierzy tego oddziału, który uległ faktycznej likwidacji. Zadania „Osy-Kosy” przejął oddział „Agat” (później „Pegaz” i batalion „Parasol”), którego I pluton wykonał akcję likwidacji Franza Kutschery. Antoni Suchanek przeżył wojnę – zamieszkał w Gdyni i tutaj jest pochowany.
Joachim Joachimczyk „Joachim” – Prasowy Sprawozdawca Wojenny, autor ikonicznych zdjęć z Powstania Warszawskiego; na przełomie sierpnia i września 1944 fotografował m.in. żołnierzy „Parasola” wychodzących włazem kanałowym po opuszczeniu Starego Miasta. Wśród sfotografowanych była uczestniczka akcji na Kutscherę – Maria Stypułkowska-Chojecka „Kama”. Zmarł w Gdyni i tutaj jest pochowany.
Program uroczystości:
- 11.00 – Ściana Pamięci na Kwaterze Akowskiej Cmentarza Łostowickiego w Gdańsku, na której upamiętnieni są: dowódca Kedywu KG AK gen. Fieldorf „Nil”, dwaj zastępcy dowódcy akcji na Kutscherę – Jan Kordulski „Żbik” i Stanisław Huskowski „Ali” oraz Bolesław Srocki. Złożenie kwiatów, zapalenie zniczy, przemówienia.
- 12.00 – Cmentarz Katolicki w Sopocie – groby Jana Kordulskiego „Żbika” oraz Bolesława Srockiego. Złożenie kwiatów, zapalenie zniczy, przemówienia.
- 13.00 – Cmentarz Witomiński – groby Antoniego Suchanka i Joachima Joachimczyka. Złożenie kwiatów, zapalenie zniczy, przemówienia.
- 14.30 – Muzeum Emigracji – prezentacja archiwaliów oraz prelekcja „Od akcji na Kutscherę do Archiwum Zetu”.
Patronat honorowy: Światowy Związek Żołnierzy AK, Prezydent Miasta Gdańska, Prezydent Miasta Sopotu, Prezydent Miasta Gdyni.
W uroczystościach wezmą udział rodziny uczestników akcji, kombatanci, harcerze oraz poczet proporczykowy Zespołu Bojowego C Jednostki Wojskowej Komandosów z Lublińca, który dziedziczy tradycje bojowe batalionu „Parasol”.
Organizatorzy: Stowarzyszenie im. Bolesława Srockiego, Stowarzyszenie In gremio, Pierwsza Społeczna Szkoła Podstawowa w Gdyni
Współpraca: Muzeum Gdańska, Muzeum Sopotu, Stowarzyszenie Kwatera Akowska na Cmentarzu Łostowickim, Ośrodek Karta, Mroografik Marcin Jamrógiewicz